Atla Terapi : Engelli kişiye , zorluklardan dolayı yaşadığı sorunların , atı bir terapi aracı olarak kullanmak suretiyle üstesinden gelmesi için refakat etmesi işlemidir. Atla terapi seansları bireysel ya da gruplar ( 2 ile 5 kişi ) halinde uygulanır. Atla terapide , at binme teknikleri kullanılır ; ancak bu uygulama terapi görecek kişinin özel ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olmalıdır. Tedavinin kesin amacı , kişinin seanslar sırasında ortaya çıkan sorunları ve istekleri dikkate alınarak belirlenir.

Atla Terapi : Atın sırt hareketlerini kullanarak fiziksel kabiliyetin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi işlemidir. İşlem sırasında tedaviyi tatbik eden uzman ; kişinin psikolojik , duyusal ve sosyal tutumunu da göz önünde bulundurmalıdır.
Hipoterapi geniş anlamda atla tedavi edilmek demektir. Atın sırt hareketlerine müdahale etmeksizin uyum sağlamak anlamındadır. Engelli at üzerinde pasif kalarak kendini atın hareketlerine bırakır. Hipoterapi tek kişilik seanslar halinde uygulanır.
Hipoterapi seanslarına başlamadan önce kişinin ; programa katılımının bir sakıncası olmadığının sağlık mercilerince onaylanması kesinlikle gereklidir. Tedaviyi uygulayacak kişi , engellinin rahatsızlığı ve ihtiyacı arasında bir ilişki kurmak sureti ile tedavinin amacını ve seans tipini belirler.
Tedavi amacı ve yolları ; durum çizelgelerine ve raporlara bağlı olarak eğitimciler tarafından düzenli olarak değerlendirmeye tabi tutulur.

HİPOTERAPİ UYGULAMASI KİMLER TARAFINDAN YAPILIR ?

• FİZYOTERAPİST
• KONUŞMA TERAPİSTİ
• İŞ – UĞRAŞI TERAPİSTİ
• ÖZEL EĞİTİM UZMANLARI
• ÖZEL AT EĞİTMENLERİ

TERAPİ AMAÇLI ATA BİNMENİN SAĞLADIĞI FAYDALAR :

FİZİKSEL  : Atın hareketleri binicinin vücudu üzerinde dinamik etkilere sahiptir. At , engelli binicinin pelvis ve gövdesinin insanın normal hareketlerine yakın bir şekilde hareket etmesine yardımcı olur. Bu özellik binicilerde , postür ve dengede artma , kas kuvvetinde artma ve kas tonusunun normal düzeye gelmesinde yardımcı olur.

DUYUSAL : Akıcı ve tempolu adım atan at , binicinin ritim duygusunu oluşturması için gerekli uyarıyı sağlar. Sert adımlarla yürüyen at , binicinin duyusal girişi organize etmesine yardımcı olmak amacı ile uyarı sağlar. At sırtında iken hareket keşfi , bütün vücut bilincinin gelişmesine yardımcı olur.

KOGNİTİF : At biniciye yeni bir şeyler öğrenebilmesi için motivasyon sağlar. Harfleri tanıma ve sıralayabilme başarıları gibi eğitimsel amaçlar binicilik aktiviteleriyle bütünleştirilebilir.

SOSYAL : Bireylere grup çalışması çerçevesinde akranları ile etkileşimde bulunma olanağı sağlar. Binicilik ve buna bağlı oyun ve egzersizler hem eğlenceli , hem de motive edicidir.

DUYGUSAL : Korkuyu ve endişeyi yenme başarısı ve binicilik aşamalarının başarılması , binicinin kendi değerini fark etmesini ve kendine duyduğu saygının artmasını sağlar. Binicilerin , gönüllülerin , atların ve personelin arasında gelişen ilişkiler , olumlu duyusal deneyimlere bir bütün oluşturur.

ATLA TERAPİNİN SINIFLANDIRILMASI

1 – TERAPİ AMAÇLI : At aktiviteleri , fiziksel , psikolojik , duyusal , davranışsal , iletişimsel bozukluk ve uyumsuzlukların giderilmesinde bir yol olarak kullanılır. Atın bu terapi eyleminde kullanılması ancak lisanslı sağlık uzmanları ve ilgili uzmanlar tarafından bir ekip şeklinde uygulanabilir.

2 – EĞİTİM : Atla ilgili etkinlikler , fiziksel , zihinsel ve psikolojik uyumsuzluklar yaşayan engelliler için psiko – sosyal gelişim amacı taşımakla beraber engellinin seçtiği bu sporda becerilerini geliştirmesine de olanak sağlar. Önemli olan , program içinde ata binmeyi öğrenirken duyusal , davranışsal , psikolojik ve fiziksel amaçları da yerine getirebilmektir. At , bu amaçlara ulaşılmasında konusunda kuvvetli bir motivasyon aracıdır.

3 – SPOR : Ata binme etkinlikleri , terapi amacının yanı sıra katılımcılara ; müsabakalar ile becerilerini kanıtlama olanağı sunar ( Special Olympics ).

4 – ETKİNLİKLER ( REKREASYONEL AKTİVİTE ) : Fiziksel , zihinsel ve psikolojik uyumsuzlukları olan kişiler , atla yapılan etkinlikleri ihtiyaç duydukları ölçüde dinlenme ve hoş vakit geçirme deneyimi olarak kullanabilmektedirler. Burada temel olan , etkinliğin sosyal alanda , vücut duruşlarında , hareket yetisini geliştirmede ve genel anlamda yaşam kalitesini arttırıcı ek faydalar sağlayan eğlendirici ve rahatlatıcı bir deneyim olmasıdır. Bireyler , atla ilgili bu etkinliklere sadece eğlence amaçlı olarak da katılabilir ve bunu bir sosyalleşme , destek ve güven ortamında yeteneklerini kullanarak yapabilirler.

TERAPATİK AMAÇLI ATA BİNME

Terapatik amaçla ata binme , psikolojik , fizyolojik , fiziksel ve sosyal alanda bir çok faydası olup , pek çok hasta grubuna uygulanabilmektedir.Genel olarak bu gruplar :

·         Kas hastalıkları

·         Omurilik yaralanmaları

·         MS

·         Down Sendromu

·         Gelişim anomalileri

·         Kafa travması

      *     Serebral paralizi

·         Amputasyon

·         Spina bifida

·         Beyin kanaması

·         Otizm

·         Psikolojik bozukluklar

·         Duyma bozuklukları

·         Zeka geriliği

·         Görme bozuklukları

·         Öğrenme ve konuşma bozuklukları olarak özetlenebilir.

 Atla Terapinin Engelli bireylere sağladığı faydalar:

• Doğru yürüyüş paterninin gelişmesinde yardımcı olur.
• Pelvis ve kalça bölgesinin hareketliliğini arttırır.
• Baş ve gövde kontrolünü artırarak , düzgün duruşu geliştirmeye yardımcı olur.
• Denge reaksiyonlarını uyararak gövde dengesini geliştirmeye yardımcı olur.
• Kassal tonusu arttırmaya yardımcı olarak kas kuvvetini geliştirmeye yardımcı olur.
• Eklem hareketliliğini geliştirir.
• Kalp – damar sistemini geliştirir , metabolizmayı uyarır.
• Solunum sistemini geliştirir.
• Spastisiteyi ve kontraktür oluşumunu azaltmaya yardımcı olur ve patolojik refleksleri      azaltır veya tamamen ortadan kaldırır.
• Mesane kontrolünü geliştirir. Bağırsağın itme hareketlerini uyararak bağırsak problemlerini azaltır.
• Sosyal iletişimi arttırır.
• Kişide kendine güven duygusunu geliştirir.
• Kişiye gevşeme duyusunu kazanmasında yardımcı olur.
• Yaşama sevincini kazandırır.

Terapatik amaçla ata binme seansları genel olarak 5 aşamada götürülür:

• Atla tanışma
• Isınma
• Çalışma
• Gevşeme
• Vedalaşma

ATLA TERAPİ SEANSLARINDA BULUNMASI GEREKEN EKİP ELEMANLARI :

1. Seanslar sırasında manej içerisindeki düzeni sağlayan ve atı yönlendiren “at eğitmeni “
2. Seanslar sırasında binicinin güvenliğinden sorumlu olan “ gönüllüler “
3. Eğitmenin direktifleri doğrultusunda atı yönlendiren “ lider “
4. Programa alınan gruba göre ilgili “ meslek uzmanı “( fizyoterapist, konuşma terapisti)

Ekibin her elemanının çalışma içerisinde belirli sorumlulukları vardır ve
sorumluluklarına göre belirli düzeylerde binicilik ve at bilgisine ayrıca çalıştıkları gruplara ait özel bilgilere sahip olmaları gerekmektedir. Yine ilk yardım sertifikası ekip elemanlarında olması gereken bir özelliktir.

ATLA TERAPİ PROGRAMINA KATILACAK BİREYLERDE VE UYGULAMALARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR :

• At aktiviteleri hareket içerir. Eğer hareket aktiviteleri katılımcının fonksiyonunda bir düşüşe sebep oluyorsa veya olabilecekse , ağrıyı çoğaltıyor ise , hastalığın daha kötüye gitmesine sebep oluyorsa bu aktivite seçilmemelidir.
• At aktivitelerinin özü at – insan ilişkisidir. Eğer bu ilişki katılımcı veya ata zarar veriyorsa , atla yapılan aktiviteler kontraendikedir.
• At aktiviteleri için özel bir çevre ve bazı özel ekipmanlar bulundurmak gereklidir. Eğer , NARHA Standartlarında çalışan tesiste o an gereken ekipmanlar yoksa ya da çevre binicinin durumunu kötüleştiriyorsa at aktiviteleri uygun değildir.
• Ata binme aktiviteleri her zaman potansiyel düşüşlere sebep olabilir. Çoğunlukla düşüşler yerden 4 – 6 feet mesafeden olur. Böyle bir düşüş kişide varolan fonksiyonel bozukluktan daha büyüğüne sebep olabilir. Düşüş olasılığı üzerinde büyük ciddiyetle durulmalı ve bazı durumlarda atla terapinin uygun olmadığı kararı verilebilmelidir.
• Atların etrafında çalışmak risklidir. En eğitimli at bile , korktuğu anda “dövüş veya kaç “ içgüdülerinin önüne geçemez. Atlar , geniş hayvanlardır , çabuk hareket ederler ve ona anında cevap veremeyen katılımcılar için tehlikeli olur.
• At aktiviteleri takım işidir. Takım üyelerinin eğitimi , performansı , iletişim becerileri güvenli ve etkili bir seansın ana noktalarıdır.
• Hiçbir zaman unutulmaması gereken , atla terapi uygulanan diğer terapi yöntemlerine yardımcı bir aktivitedir. Atla terapi uygulaması için hiçbir zaman asıl tedavi yöntemleri terk edilmemelidir.
• BİNİCİ POZİSYONLARI
 Her binici en ideal biniş pozisyonunu elde etmeye çalışır. Bu durum engelli binicilerde de farklı değildir. Her binici için en doğru pozisyon daha iyi dengeyi sağlayabilme ve at ile harmonik hareket edebilmesiyle olur. Vücut düzgünlüğü ne kadar iyi sağlanırsa terapatik fayda da o oranda artmış olur.
• Arkadan bakıldığında binici olabildiğince dik pozisyonda oturmalıdır.
• Yandan bakıldığında binici en dik postürde oturuyor olmalıdır.
• Binici bacaklarını olabildiğince uzatarak oturması için cesaretlendirilir. Gerekiyorsa daha uygun bir eyer tercih etmek gerekebilir.
• Hatırlanması gereken en önemli şey , binicinin pozisyonu , onun pozisyonunu kısıtlayan engeli , atın postürü ve kullanılan ekipmanlardır. Tüm bunların kontrolü yapıldıktan sonra binicinin pozisyonu iyileştirilmeye çalışılır.

• ATA BİNDİRME VE İNDİRME YÖNTEMLERİ

  A. ATA BİNDİRME YÖNTEMLERİ :

• Yerden bindirme
• Rampadan standart bindirme
• Bacak kaldırma metodu ile bindirme
• Bacağı atın cidagosu üzerinden geçirerek bindirme
• Yükseltilmiş rampa binişi
• İki kişi ile kaldırma binişi
• Lift sistemi
• Tek kişi kaldırma

    ATTAN İNDİRME YÖNTEMLERİ :

• Bacağı atın sağrısı üzerinden geçirerek indirme
• Bacağı atın cidagosu üzeriden geçirerek indirme
• Bacağı atın sağrısı üzerinden geçirerek rampaya iniş
• Lift ile indirme
   C.YARDIMCI MALZEMELER           :

   a. Toklar
   b.  Eyerler
   c.  Başlık
   d. Dizginler
   e. Üzengiler
   f.  Pedler
   g. Kolonlar

  Diğer malzemeler
• Pelvisi destekleyen kemerler
• Bel kemerleri
• Ağırlık taşıma platformu
• El tutma yeri
• Boyun kemeri
• Değişik destek yelekleri

• TERAPİDE KULLANILACAK ATIN SEÇİMİ :

·         Terapi atı kabul edici – uysal olmalıdır.

·         Terapi atı güvenilir olmalıdır.

·         Terapi atı beklenmedik davranışlarda bulunmamalıdır.

·         Terapi atı dikkatini verebilen at olmalıdır.

·         Terapi atı öğrenme isteği olan at olmalıdır.

·         Terapi atı atletik olmalıdır.

·         Terapi atının dengesi iyi olmalı.Terapi atı ileri gidici olmalıdır.

 GENİŞ BİLGİ İÇİN , Salih KANDEMİR 05337205435

                                     skandemir48@gmail.com